Poniżej przedstawimy najprostszą metodę fotograficzną wyznaczania jasności tła nieba. Przykładowe pomiary zostały przeprowadzone w nocy 16/17 listopada 2013 r. podczas pełni Księżyca. Wybranych zostało pięć obiektów, które znajdowały się w różnych odległościach kątowych od Księżyca.

metody foto - mapa obiektow

Wykonywane były ekspozycje 30-sekundowe przy czułości 800 ISO. Obrazy były zapisywane w trybie RAW. Do określania jasności wykorzystano darmowy program IRIS. Procedura wygląda następująco, po uruchomieniu programu IRIS ustawiamy katalog roboczy (File→Settings→Working Path), na ten, w którym mamy zgromadzone wykonane zdjęcia. Następnie wczytujemy plik RAW (Digital photo→Decode RAW files). W tym momencie pojawia się nowe okno. Uwaga: po wywołaniu tego okna główne okno często zostaje automatycznie zminimalizowane. Trzeba je przywrócić i wtedy dopiero widać nowo otwarte okno, do którego przeciągamy pliki, które chcemy wczytać.

metody_foto - iris

W okienku „Name” wpisujemy tekst, który będzie nazwą wczytanych plików (z kolejnym numerem) i klikamy przycisk „→RGB”. W tym momencie pliki RAW są dekodowane i zapisywane do nowych plików. Uwaga! Nowe pliki mają rozmiar około 70 MB każdy – należy zadbać o odpowiednią ilość miejsca na dysku. Po zakończeniu konwersji do plików RGB zamykamy to okno klikając „Done”.

Następnie rozdzielimy pliki RGB na poszczególne barwy i oznaczymy jasność tła używając pliku zawierającego obraz w kanale G. W tym celu otwieramy nowe okno (Digital photo->RGB Separation), w którym wpisujemy nazwy plików zawierających obrazy w poszczególnych barwach. Następnie wczytujemy obraz w kanale G (File→Load) i otwieramy nowe okno za pomocą Analysis→Aperture photometry. W nowym oknie wpisujemy nowe wartości w polach Radius1 (10), Radius2 (15), Radius3 (30) i klikamy „OK”. Na obrazie pojawia się teraz zestaw trzech kółek. Środkowym kółkiem najeżdżamy na jakąś gwiazdę (o pośredniej jasności), która znajduje się w okolicy środka obrazu i klikamy lewym przyciskiem myszy. W okienku „Output” pojawia się informacja o odczytanej jasności tła (Background). Należy zapisać tą wartość na kartce albo w jakimś pliku tekstowym. Powtarzamy tą procedurę dla wszystkich plików jakie zgromadziliśmy.

nazwa obszaruodległość kątowa
od Księżyca (stopnie)
jasność tła
Plejady 14 3014
Aldebaran 23 2735
Betelgeza 43,5 2586
Pollux 66,5 2383
Dubhe 90 2386

 

Otrzymane wyniki można przedstawić na wykresie. Wyraźnie widoczny jest spadek jasności tła nieba wraz z oddalaniem się od Księżyca w pełni.

Wykorzystując instrumenty dostępne w pracowni i powyższą metodę można w stosunkowo krótkim czasie przeanalizować jasność tła nieba w różnych kierunkach i na różnych wysokościach nad horyzontem. grupy uczniów mogą fotografować te same obszary nieba, a następnie porównać swoje wyniki i, uśredniając je, uzyskać wartościowe i wiarygodne oszacowania rozkładu jasności tła nieba w rejonie Gór Izerskich.